Kamień nazębny to nawracający problem w życiu milionów ludzi, ale można mu zapobiegać, podejmując odpowiednie środki ostrożności. Jedną z ważnych praktyk w profilaktyce zdrowia jamy ustnej i zębów jest regularne usuwanie kamienia nazębnego, czyli skaling. Co to za metoda? Jak się ją wykonuje? Czy jest bolesna? Czas rozwiać wątpliwości.
Spis treści:
- Skąd się bierze kamień nazębny?
- Jak wygląda kamień nazębny?
- Kiedy wykonuje się skaling zębów?
- Na czym polega usuwanie kamienia z zębów?
- Co robić po zabiegu usunięcia kamienia?
- Usuwanie kamienia nazębnego – najczęściej zadawane pytania
Skąd się bierze kamień nazębny?
Do powierzchni zębów silnie przylega płytka bakteryjna, która zawiera bakterie, komórki nabłonka, śluz oraz resztki pokarmowe. Jest złogiem miękkim, ale nie można jej usunąć np. poprzez wypłukanie ust. Trzeba wykorzystać metody mechaniczne, czyli dokładne szczotkowanie zębów [1].
Niestety płytka zlokalizowana w okolicy zęba bardzo szybko ulega mineralizacji i prowadzi do powstawania twardych złogów, czyli kamienia nazębnego. Proces ten zaczyna się już w drugim lub trzecim dniu od powstania płytki nazębnej. Z czasem dochodzi do systematycznego i nieregularnego nawarstwiania się kamienia, czemu sprzyjają także niewłaściwa higiena jamy ustnej, skład śliny (wysoki poziom białka oraz enzymów: esterazy i fosfatazy kwaśnej), wiek pacjenta oraz niektóre przyjmowane leki [2].
Jak wygląda kamień nazębny?
Kamień nazębny to zwapniały lub wapniejący złóg. Może osadzać się na powierzchniach zębów lub protez. W 83% jego skład stanowią sole mineralne. Pozostałe składniki to: 6% – woda, 8% – białko oraz 3% – tłuszcz [1].
Wymienia się dwa rodzaje kamienia nazębnego, które różnią się m.in. umiejscowieniem [3]:
- kamień naddziąsłowy – tworzy się powyżej brzegu dziąsła przy przewodach wyprowadzających gruczoły ślinowe [2, 3]; czasami pokrywa całe zęby, ma biało-żółty kolor [1]; łatwo go zauważyć i usunąć podczas profesjonalnego zabiegu u dentysty [2];
- kamień poddziąsłowy – powstaje w kieszonkach dziąsłowych [3]; jest niewidoczny dla pacjenta i trudno go wykryć nawet w gabinecie stomatologicznym [2]; ma czarny lub ciemnobrązowy kolor; ze względu na dużą twardość i ścisłe przyleganie do zębów może sprawiać kłopoty podczas usuwania [1].
Kiedy wykonuje się skaling zębów?
Zastanawiasz się, kiedy usunąć kamień nazębny? Przede wszystkim, kiedy stomatolog zleci wykonanie takiego zabiegu w ramach ogólnej profilaktyki stomatologicznej lub stwierdzenia zagrożenia dla zdrowia jamy ustnej. Obecność kamienia wpływa również na estetykę uśmiechu i utrudnia utrzymanie prawidłowej higieny zębów [4].
Ponadto zalegający kamień na zębach [4]:
- sprzyja namnażaniu się bakterii;
- zwiększa ryzyko występowania próchnicy i paradontozy;
- powoduje zapalenie przyzębia;
- daje nieprzyjemny zapach z ust;
- może doprowadzić zaniku kości szczęki lub żuchwy, a w konsekwencji rozchwiania i utraty uzębienia.
Warto mieć świadomość, że odkładanie się kamienia i związane z nim choroby przyzębia, mogą prowadzić do powstania ogólnoustrojowego stanu zapalnego o niewielkim nasileniu i jego następstw. Zaliczają się do nich m.in. miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, uszkodzenia nerek i zwiększenie masy lewej komory serca [3]. Dlatego warto dbać profilaktykę oraz domową i profesjonalną higienizację zębów.
Na czym polega usuwanie kamienia z zębów?
Stomatologia dysponuje zabiegiem, który pozwala szybko i profesjonalnie usunąć kamień z powierzchni zębów, korzeni i uzupełnień protetycznych [1]. Jest to skaling, który wykonuje dentysta lub higienistka stomatologiczna. Jak wygląda usuwanie kamienia? Podczas zabiegu używane są narzędzia ręczne (np. pilniczki, paski ścierne), mechaniczne (np. piaskarki nad- i poddziąsłowe) oraz narzędzia ultradźwiękowe (np. skaler naddziąsłowy lub poddziąsłowy) [1]. Skaling przeprowadza się w taki sposób, aby pacjent nie czuł bólu oraz żeby nie uszkodzić szkliwa i cementu [1].
Kamień może gromadzić się na zębach w nadmiarze. Częstotliwość wykonywania takiego zabiegu zależy od predyspozycji pacjenta do tworzenia się złogów wapiennych, aczkolwiek zaleca się regularne wizyty u stomatologa raz na pół roku [3].
Co robić po zabiegu usunięcia kamienia?
Profesjonalne usuwanie kamienia nazębnego warto od razu uzupełnić o dodatkowe zabiegi higienizacyjne zębów. Można np. piaskować zęby, czyli mechanicznie przy pomocy piaskarki podającej strumień wody pod ciśnieniem zmieszanej z piaskiem stomatologicznym usunąć osady i nieestetyczne przebarwienia na szkliwie. Profilaktycznie po usunięciu kamienia z zębów zalecana jest także fluoryzacja, która wzmacnia szkliwo zębów i zwiększa jego odporność na próchnicę [4].
Po skalingu trzeba przynajmniej przez 3 godziny powstrzymać się od jedzenia i picia barwiących płynów i pokarmów, czyli np. czarnej herbaty, kawy, czerwonego wina, buraków, wiśni, pomidorów, dyni i jagód. Zalecana jest tzw. biała dieta uwzględniająca picie tylko wody i jedzenie jasnych produktów spożywczych. Warto też przez kilka godzin powstrzymać się od palenia tytoniu [4].
Po wykonanym zabiegu pacjent może narzekać na dyskomfort i niewielką nadwrażliwość zębów oraz dziąseł. Czasami może również pojawić się delikatne krwawienie. Dolegliwości te jednak szybko mijają i już kilka dni po usuwaniu kamienia wszystko powinno wrócić do normy [4]. W tym czasie można stosować płyn do płukania jamy ustnej zmniejszający wrażliwość podrażnionych tkanek oraz smarować dziąsła żelem stomatologicznym Sachol. Z uwagi na swoje działanie odkażające, przeciwbólowe i przeciwzapalne zmniejsza pieczenie i ból [5].
Usuwanie kamienia nazębnego – najczęściej zadawane pytania
1. Czy czyszczenie zębów z kamienia boli?
Zabieg usuwania kamienia i osadu nazębnego zazwyczaj nie jest bolesny, ale może powodować odczuwanie dyskomfortu. Osoby o dużej nadwrażliwości zębów i dziąseł mogą poprosić o zastosowanie znieczulenia miejscowego [4].
2. Ile kosztuje zabieg usuwania kamienia nazębnego?
Cena usuwania kamienia nazębnego uzależniona jest m.in. od zastosowanych metod zabiegu oraz lokalizacji gabinetu stomatologicznego. Zazwyczaj jest to wydatek od 100 zł do nawet kilkuset. Warto jednak pamiętać, że w ramach profilaktyki próchnicy możesz wykonać skaling raz w roku bezpłatnie u dentysty, który ma podpisany kontrakt z NFZ [3].
Bibliografia
- Mintzberg-Wachowicz P., Złogi nazębne, Praca z pacjentem 4/2018, s. 27-30.
- Hildebrandt T., Obersztyn I., Metody usuwania kamienia nazębnego, Stomatologia po Dyplomie 8/2014, witryna internetowa: https://podyplomie.pl/stomatologia/17303,metody-usuwania-kamienia-nazebnego (dostęp: 19.03.2025).
- Bereziewicz W., Bezpłatne usuwanie kamienia nazębnego w ramach NFZ, 2016, witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/lekarze-odpowiadaja/62667,bezplatne-usuwanie-kamienia-nazebnego-w-ramach-nfz (dostęp: 19.03.2025).
- Kuźnik M., Higienizacja zębów, 2022, witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/higiena-i-zabiegi-estetyczne/293854,higienizacja-zebow (dostęp: 19.03.2025).
- Witryna internetowa: https://sachol.com.pl/sachol/zel-stomatologiczny/
