Zaraz po oczyszczeniu zębów odkłada się na nich miękki nalot, czyli płytka nazębna. Już po kilkunastu godzinach od zaniechania czyszczenia zębów dochodzi do mineralizacji płytki nazębnej, w wyniku czego powstaje kamień nazębny. Nalot i kamień na zębach nie tylko nieestetycznie wygląda, ale ze względu na obecność bakterii powoduje powstawanie zapalenia dziąseł czy przyzębia i rozwoju chorób, które w najgorszym wypadku mogą skutkować nawet utratą zębów. Dobra informacja jest jednak taka, że w większości przypadków zapalenie dziąseł i przyzębia można łatwo wyleczyć1. Choroby przyzębia i dziąseł – co warto o nich wiedzieć? Jakie są objawy zapalenia dziąseł i jak sobie z nimi radzić? Odpowiadamy!
Choroby dziąseł i przyzębia – charakterystyka
W obrębie jamy ustnej mogą rozwinąć się różne choroby dziąseł i choroby przyzębia2. Stan zapalny dziąseł i przyzębia może rozwinąć się zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci.
Choroby dziąseł
Wyróżnia się dwie podstawowe grupy chorób dziąseł. Pierwsza obejmuje choroby związane z płytką nazębną, która gromadzi się na zębach, a także choroby zależne od czynników ogólnoustrojowych takie jak choroby krwi i zmiany hormonalne, choroby dziąseł modyfikowane przez leki oraz związane z zaburzeniami w odżywianiu. Do drugiej grupy należą choroby związane ze zmianami genetycznymi lub urazowymi i różnymi chorobami ogólnoustrojowymi, jak np. toczeń rumieniowaty, pęcherzyca czy liszaj płaski2.
Choroby przyzębia
Zapalenie przyzębia (paradontoza) dzieli się na2:
- przewlekłe zapalenia przyzębia – w zależności od rozległości choroby dzielą się na zlokalizowane i uogólnione, a w zależności od stopnia zaawansowania na łagodne, średniozaawansowane i zaawansowane,
- uogólnione i zlokalizowane agresywne zapalenia przyzębia,
- ostre stany przyzębia – martwiczo-wrzodziejące zapalenie dziąseł oraz martwiczo-wrzodziejące zapalenie przyzębia.
- zapalenia przyzębia występujące w przebiegu chorób ogólnych,
- zapalenia przyzębia nabyte w wyniku urazów,
- zapalenie przyzębia wrodzone.
Przyczyny zapalenia dziąseł
Główną przyczyną chorób dziąseł są bakterie płytki nazębnej, które gromadzą się na skutek nieprzestrzegania zasad higieny jamy ustnej i niedokładnego czyszczenia przestrzeni międzyzębowych. Do zapalenia dziąseł prowadzi także zażywanie niektórych leków, np. immunosupresyjnych (po transplantacji narządów, w chorobach z autoagresji, w chorobach układu sercowo-naczyniowego), a także blokujących kanały wapniowe czy leków przeciwpadaczkowych. Inna przyczyna rozwoju chorób dziąseł to zaburzenia w odżywianiu2.
Do wystąpienia stanu zapalnego w obrębie dziąseł doprowadzić może także infekcja (np. wrzodziejące zapalenie dziąseł). Czynniki ryzyka to m.in. nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne i zaniedbania higieniczne w jamie ustnej2.
Objawy i etapy choroby dziąseł
W początkowym stadium choroby dziąseł rzadko kiedy występują charakterystyczne objawy, które pozwoliłyby zorientować się, że dzieje się coś niedobrego. Nawet jeśli pojawia się ból, to ma on niewielkie natężenie. U chorych może występować wrażliwość na dotyk, zwykle pomiędzy zębami. Na zapalenie wskazuje także krwawienie dziąseł przy szczotkowaniu lub gryzieniu twardych pokarmów2.
Do pozostałych objawów wystąpienia stanu zapalnego w jamie ustnej i rozwoju chorób dziąseł należą2:
- nieprzyjemny zapach z ust (gnilny),
- przerost dziąseł (zmiana kształtu),
- zaczerwienienie i obrzęk dziąsła oraz tkanek otaczających zęby,
- „odsłanianie się” korzeni zębów.
W zaawansowanym zapaleniu dziąseł obrzęki są bardzo rozległe i powodują istotne zaburzenia estetyczne. Cofanie dziąseł z kolei sprawia, że zęby zaczynają się chwiać, przemieszczać i rotować. Nieleczone zapalenie dziąseł może prowadzić nawet do utraty zębów2. Zaawansowana infekcja jamy ustnej powoduje dotkliwy ból i utrudnia jedzenie, picie, a czasami nawet mówienie.
Choroby dziąseł – leczenie
Podejście do leczenia w dużym stopniu zależy od tego, co jest przyczyną problemu. Fundamentalne znaczenie ma przede wszystkim odpowiednia dbałość o higienę jamy ustnej poprzez regularne mycie zębów przy pomocy odpowiednio dobranej do potrzeb szczoteczki i pasty. W przypadku problemów z zębami i dziąsłami zaleca się stosowanie płukanek, a w razie infekcji bakteryjnej stomatolog może zalecić antybiotykoterapię2.
Kolejny element leczenia zapalenia dziąseł polega na usunięciu złogów nazębnych. Specjalista może usuwać złogi zarówno kiretą (narzędziem ręcznym), jak i skalerem (narzędziem wykorzystującym ultradźwięki). Rozległe złogi poddziąsłowe są wskazaniem do wykonania zabiegu periodontologicznego, polegającego na odwarstwieniu (czyli odklejeniu) błony śluzowej od okostnej leżącej pod nią kości2.
Domowe sposoby na choroby dziąseł
Chorobom przyzębia i dziąseł można zapobiegać, prowadząc zdrowy tryb życia i stosując odżywczą, odpowiednio zbilansowaną dietę. Dodatkowo należy dbać o higienę i zdrowie ogólne jamy ustnej. Ważne jest przede wszystkim regularne szczotkowanie zębów ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni między zębami. Dla zdrowia jamy ustnej należy także odbywać regularne kontrole u dentysty i poddawać się zabiegom higienizacji3.
Ponadto należy zwrócić szczególną uwagę na pierwsze objawy chorób dziąseł i przyzębia – gdy tylko się pojawią, trzeba niezwłocznie skonsultować się ze specjalistą. Odpowiednim lekarzem w tym przypadku jest periodontolog.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące chorób dziąseł:
1.Jak wyglądają chore dziąsła?
Chore dziąsło ma jaskrawoczerwone, ciemnoczerwone lub sine zabarwienie i krwawi. Niekiedy zdarza się, że dodatkowo jest napięte, obrzmiałe i szkliste.
2.Czy choroby dziąseł można wyleczyć?
Choroby dziąseł w większości przypadków można łatwo wyleczyć, a przy odpowiedniej higienie jamy ustnej i profilaktyce rzadko nawracają.
Bibliografia:
- Tomaszewska I., W jaki sposób stomatolog ocenia poziom higieny jamy ustnej, a jak może to zrobić pacjent?, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/higiena-i-zabiegi-estetyczne/107910,w-jaki-sposob-stomatolog-ocenia-poziom-higieny-jamy-ustnej-a-jak-moze-to-zrobic-pacjent (dostęp: 2022.09.25.)).
- Tomaszewska I., Zapalenia przyzębia, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/127744,zapalenia-przyzebia (dostęp: 2022.09.25.)).
- Kowalska K., Choroby przyzębia – diagnostyka i leczenie, Kwartalnik pacjenta (witryna internetowa: https://www.zoztargowek.waw.pl/kwartalnik_strony/46/choroby_przyzebia.pdf (dostęp: 2022.09.25.)).
