Pleśniawki to jedna z postaci grzybiczego zakażenia jamy ustnej. Choć nie jest to poważne schorzenie, najczęściej powoduje pojawienie się nieprzyjemnych białych nalotów na błonie śluzowej w jamie ustnej. Pleśniawki występują głównie u niemowląt, osób starszych i ludzi z obniżoną odpornością. Zobacz, po czym rozpoznać takie zmiany i jakie leczenie wdrożyć, żeby wyeliminować kandydozę.
Spis treści:
- Czym są pleśniawki?
- Skąd się biorą pleśniawki w ustach?
- Przyczyny pleśniawek w jamie ustnej
- Jakie są objawy pleśniawki jamy ustnej?
- Jakie są sposoby leczenia pleśniawek w obrębie błony śluzowej jamy ustnej?
- Pleśniawki w jamie ustnej – najczęściej zadawane pytania
Czym są pleśniawki?
Pleśniawki jamy ustnej to infekcja wywołana niekontrolowanym i znacznym rozmnożeniem się drożdżaków, a dokładnie grzyba Candida [1]. Z tego powodu pleśniawki jamy ustnej nazywane są także kandydozą, która w tym przypadku występuje pod postacią ostrej kandydozy rzekomobłoniastej [2].
Jak wyglądają pleśniawki? Ich obecność zwiastuje pojawienie się białych nalotów (na błonie śluzowej wewnętrznej strony policzków), podobnych do strzępek zsiadłego mleka, które łatwo zeskrobać [1]. Czasami wykwity mogą również atakować kąciki ust, język lub podniebienie i dziąsła [2].
Skąd się biorą pleśniawki w ustach?
Pojawienie się pleśniawek ma związek z aktywnością grzybów w jamie ustnej. Drożdżaki rodzaju Candida, najczęściej gatunek Candida albicans, występują naturalnie we florze bakteryjnej błon śluzowych. Nie ma w tym nic patologicznego, bo nie wywołują zmian chorobowych. Jednak w pewnych sytuacjach grzyby Candida w jamie ustnej mogą się rozmnażać i powodować występowanie białawych, zwykle niebolesnych nalotów [2].
Przyczyny pleśniawek w jamie ustnej
Na zaburzenie równowagi flory bakteryjnej i rozwój pleśniawek na błonie śluzowej jamy ustnej najczęściej wpływają [1, 3]:
- długotrwałe przyjmowanie antybiotyków lub kortykosteroidów;
- używanie inhalatorów;
- zaburzenia równowagi hormonalnej np. niedoczynność przytarczyc;
- zaburzenia odporności (w tym zakażenia wirusem HIV);
- noszenie źle dopasowanych protez zębowych lub aparatów ortodontycznych;
- nieodpowiednia higiena jamy ustnej;
- cukrzyca;
- leczenie onkologiczne.
Z uwagi na powyższe czynniki na występowanie pleśniawek narażone są w szczególności osoby starsze oraz pacjenci z obniżoną odpornością. Poza tym takie wykwity dość często mają niemowlęta, zwłaszcza w pierwszym miesiącu życia. Ich obecność najczęściej związana jest z niedojrzałością rozwijającego się dopiero układu odpornościowego, zakażeniem grzybiczym matki lub niską masą urodzeniową [1].
Jakie są objawy pleśniawki jamy ustnej?
Pleśniawki zazwyczaj objawiają się białymi nalotami na wewnętrznej stronie policzków. Włóknikową warstwę można łatwo zetrzeć np. przy użyciu gazy i wówczas zaobserwować zaczerwienienie śluzówki [3]. W zależności od rozległości wykwitów grzybicze stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej przebiegają bezobjawowo lub dodatkowo mogą wystąpić [1, 2]:
- suchość w jamie ustnej;
- metaliczny, nieprzyjemny smak w ustach;
- zaburzenia smaku;
- mrowienie, a czasem pieczenie i miejscowy ból;
- dyskomfort podczas spożywania pokarmów;
- skłonność do płaczu u niemowląt, szczególnie w czasie posiłków.
Kandydoza jamy ustnej może też atakować kąciki ust po jednej lub obu stronach, sprzyjając tworzeniu się zaczerwienionych, popękanych ranek. Infekcja grzybicza może doprowadzić do tego, że pojawią się pleśniawki na języku lub dziąsłach. Wówczas pacjenci mają duże trudności z żuciem pokarmów i mówieniem [3].
Jakie są sposoby leczenia pleśniawek w obrębie błony śluzowej jamy ustnej?
Leczenie pleśniawek polega na stosowaniu miejscowego środka w postaci proszku do przygotowania zawiesiny np. nystatyna, roztworu, kremu lub żelu. Są to leki przeciwgrzybicze na receptę, więc trzeba udać się do lekarza. Najczęściej przepisywanym i skutecznym doustnymi lekami przeciwgrzybiczymi zwłaszcza dla pacjentów z obniżoną odpornością są pochodne imidazolowe, np. flukonazol. [2].
Istotną rolę w leczeniu pleśniawek odgrywa także profilaktyka i ograniczenie wpływu czynników predysponujących do ich powstawania, a zwłaszcza diagnostyka chorób błony śluzowej jamy ustnej [2]. Należy zwracać uwagę na takie zmiany jak np. zapalenia przyzębia, owrzodzenia i afty. Uzupełnieniem leczenia farmakologicznego są także dieta niskowęglowodanowa i preparaty probiotyczne [2].
Z uwagi na to, że nieprawidłowa higiena jamy ustnej sprzyja rozwojowi pleśniawek, należy dbać o regularną toaletę uzupełnień protetycznych oraz dokładne mycie zębów. Jeżeli zmiany są bolesne i utrudniają czynności higieniczne, należy wykorzystać łagodny płyn do płukania jamy ustnej [2].
Nawracające lub przewlekłe pleśniawki u dorosłych i dzieci wymagają skonsultowania swojego stanu zdrowia z lekarzem.
Pleśniawki w jamie ustnej – najczęściej zadawane pytania
1. Czy pleśniawki same znikną?
Niestety pleśniawki same nie znikają i zazwyczaj wymagają specjalistycznego leczenia. Dlatego, gdy zauważysz takie zmiany w jamie ustnej, udaj się do lekarza, który przepisze odpowiedni lek przeciwgrzybiczy.
2. Czym się różni pleśniawka od afty?
Różnice między aftą a pleśniawką widać gołym okiem. Przede wszystkim afta to mała, owalna lub okrągła zmiana otoczona żywoczerwoną obwódką i pokryta wewnątrz szarawym nalotem. Natomiast pleśniawka to biała plamka, którą pokrywa biały nalot o konsystencji zsiadłego mleka. Można go łatwo usunąć np. poprzez przetarcie zmiany jałowym gazikiem i wówczas odsłoni się zaczerwienienie. Poza tym pleśniawki rzadko dają dolegliwości bólowe, a afty zazwyczaj są bolesne. Leczenie pleśniawek wymaga stosowania leków przeciwgrzybiczych, natomiast na afty zastosować można żel stomatologiczny np. Sachol o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i odkażającym miejscowo [4].
3. Jak się ustrzec przed pleśniawkami?
By zapobiec ponownemu zakażeniu pleśniawką, należy utrzymywać jamę ustną w czystości i dbać o regularne czyszczenie uzupełnień protetycznych. Osoby, które stosują wziewne kortykosteroidy, powinny dokładnie wypłukać usta po inhalacji. Należy także regularnie wymieniać szczoteczkę do zębów (szczególnie po przebyciu infekcji) oraz ograniczyć w diecie spożycie produktów zawierających cukier. Warto również pamiętać o regularnym poddawaniu się badaniom stomatologicznym, zwłaszcza w przypadku problemów z jamą ustną.
Bibliografia
- Kuchar E., Pleśniawki jamy ustnej u niemowląt, 2013 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/93161,plesniawki-jamy-ustnej-u-niemowlat, dostęp: 29.04.2025).
- Lorkowska-Zawicka B., Grzybicze zapalenie jamy ustnej, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/gardlo_i_krtan/107527,grzybicze-zapalenie-jamy-ustnej, dostęp: 29.04.2025).
- Szulc M, Grzybicze zapalenie jamy ustnej, 2020, (witryna internetowa: https://podyplomie.pl/medycyna/35398,grzybicze-zapalenie-jamy-ustnej, dostęp: 29.04.2025).
- Witryna internetowa: https://sachol.com.pl/sachol/zel-stomatologiczny/
