Stan zapalny jamy ustnej to często pojawiający się problem u dzieci. Bolesne zmiany w jamie ustnej powodują brak apetytu u malucha, ponieważ utrudniają przyjmowanie pokarmów. Powodują je bakterie, wirusy i grzyby oraz urazy mechaniczne, czynniki termiczne bądź chemiczne. Jakie są przyczyny zapalenia jamy ustnej u dziecka i jak sobie z nim radzić?
Spis treści:
- Zapalenie jamy ustnej – przyczyny
- Infekcje wirusowe
- Infekcje grzybicze
- Aftowe zapalenie jamy ustnej
- Niedobory witamin
- Objawy zapalenia jamy ustnej
- Zapalenie jamy ustnej u dziecka – ile trwa?
- Leczenie zapalenia jamy ustnej
- Domowe sposoby leczenia zapalenia jamy ustnej
Zapalenie jamy ustnej – przyczyny
Zapalenie jamy ustnej u dzieci może występować tylko na fragmentach śluzówki lub też na całej jej powierzchni. Dotyczyć może różnych obszarów. Przyczyny zapalenia to:
- infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze;
- urazy mechaniczne, termiczne i chemiczne błony śluzowej;
- niedobory witamin A, C oraz z grupy B;
- niedokrwistość.
Zdecydowanie najczęstszą przyczyną są infekcje, dlatego warto im się przyjrzeć bliżej.
Infekcje wirusowe
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej powoduje wirus Herpes simplex. Zapalenie jamy ustnej u niemowlaka może mieć bardzo ostry przebieg z wysoką gorączką, powiększeniem węzłów chłonnych i osłabieniem. Im mniejsze dziecko, tym większy problem stanowi podawanie leków i karmienie, dlatego należy bardzo uważać, by nie doszło do odwodnienia maluszka. W ciągu 2–3 dni w jamie ustnej dziecka tworzą się bolące pęcherzyki, które po pęknięciu doprowadzają do powstawania nadżerek i owrzodzeń. Charakterystycznym objawem jest również nieprzyjemny zapach z ust i nadmierne ślinienie.
Infekcje grzybicze
Grzybica jamy ustnej u dziecka najczęściej spowodowana jest przez patogen Candida albicans. Do zakażenia może dojść w trakcie porodu przez kanał rodny lub podczas karmienia piersią, jeśli w organizmie matki ten patogen jest obecny. Zakażenie grzybicze może występować w kilku postaciach.
- Postać rumieniowa – występowanie nadżerek na policzkach, języku i podniebieniu twardym.
- Postać rzekomobłoniasta – biały nalot na języku, policzkach i podniebieniu miękkim. Po usunięciu nalotu pojawiają się nadżerki.
- Zapalenie kącików ust – suchość i pęknięcia kącików ust, co prowadzi do zaczerwienienia i bólu.
Większe ryzyko infekcji grzybiczej występuje w przypadku niedoboru żelaza czy kwasu foliowego, niskiej odporności czy w trakcie antybiotykoterapii.
Aftowe zapalenie jamy ustnej
Afty to płytkie nadżerki pojawiające się na języku, wargach czy śluzówce podniebienia oraz policzków, które po kilku dniach pokrywają się białym lub żółtym nalotem. Zwykle otoczone są czerwoną obwódką. Afty są bolesne i piekące, a w skrajnych przypadkach mogą powodować problemy z jedzeniem czy nawet mówieniem, w zależności od ich umiejscowienia. Aftowe zapalenie jamy ustnej występuje najczęściej z jednoczesnym powiększeniem węzłów chłonnych. Najczęściej spowodowane jest poprzez urazy mechaniczne jamy ustnej, alergie, osłabienie odporności oraz choroby autoimmunologiczne. Powstawaniu aft mogą również sprzyjać niedobory cynku, kwasu foliowego, witaminy B12 oraz żelaza.
Niedobory witamin
Jednym z ważniejszych czynników etiologicznych zapalenia jamy ustnej u dziecka są awitaminozy, czyli niedobory witamin. Zbyt niski poziom witaminy A może prowadzić do suchości i rogowacenia nabłonka śluzówki, a w konsekwencji do uszkodzenia gruczołów ślinowych. Niedobór witamin B2 oraz kwasu foliowego prowadzi do powstawania zajadów oraz stanów zapalnych jamy ustnej, a niedobór witaminy C – krwotocznym zapaleniem śluzówki jamy ustnej i dziąseł.
Objawy zapalenia jamy ustnej
W zależności od przyczyny objawy zapalenia jamy ustnej będą się różnić. Przeważnie jednak występują zmiany w jamie ustnej (owrzodzenia, nadżerki, pleśniawki lub zaczerwienienie), ból oraz obrzęk. Często występują też trudności z przełykaniem, a w konsekwencji utrata apetytu. W trakcie wysiękowego zapalenia jamy ustnej charakterystyczne jest również wystąpienie niewielkiej gorączki, ból gardła i zaburzenie snu. Pierwszym objawem zapalenia jamy ustnej u niemowlęcia mogą być częste wybudzania, płacz oraz niechęć do jedzenia i picia. Dopiero później można zauważyć tworzące się w jamie ustnej bolesne wypryski.
Zapalenie jamy ustnej u dziecka – ile trwa?
W zależności od czynnika etiologicznego oraz objawów występujących u dziecka czas trwania zapalenia jamy ustnej może być różny. W przypadku nienawracających aft objawy mogą ustąpić po 8–10 dniach, jednak zależy to od stopnia ich zaawansowania. Jeśli przyczyną wystąpienia zapalenia jest infekcja, konieczne będzie całkowite jej wyleczenie.
Leczenie zapalenia jamy ustnej
Najważniejsza jest odpowiednia diagnostyka, która pomoże ukierunkować leczenie. Zależnie od przyczyny stosuje się leczenie przeciwbólowe, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne oraz płukanki łagodzące ciężkość objawów. Warto również zadbać o odpowiednią, urozmaiconą dietę dziecka, aby zadbać o właściwą podaż witamin oraz prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. W przypadku zakażenia wirusem opryszczki lekarz zastosuje leczenie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. W przypadku niedoborów witamin lekarz może zalecić suplementację danego składnika. W leczeniu aft stosuje się leczenie objawowe, czyli środki antyseptyczne, natomiast w przypadku grzybicy jamy ustnej u dziecka korzystne będzie stosowanie odpowiednich płukanek, które działają odkażająco i przeciwbólowo. W każdym przypadku należy zwrócić się do lekarza – odpowiednio zdiagnozuje przyczynę zapalenia oraz dobierze odpowiednie leczenie.
Domowe sposoby leczenia zapalenia jamy ustnej
Należy zadbać o odpowiednią higienę jamy ustnej, czyli dokładne mycie zębów miękką szczoteczką oraz pastą do zębów, niezawierającą środków drażniących. Mimo bólu oraz trudności z przełykaniem, które występują u małego pacjenta, nie należy zaprzestawać mycia zębów. Ważne jest również wyparzanie smoczków oraz butelek. Można stosować płukanki z szałwii, która łagodzi stany zapalne i jest często stosowana w stanach zapalnych jamy ustnej. Ponadto jadłospis powinien być zbilansowany, aby zapewniał podaż wszystkich niezbędnych witamin i składników mineralnych. Potrawy podawane dziecku nie powinny być gorące, mocne doprawione, kwaśne czy pikantne. W żaden sposób nie powinny podrażniać jamy ustnej, również mechanicznie. Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Literatura:
- Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J.: Kandydoza jamy ustnej. Gerontologia Polska 2006; 14(4): 160–164
- Sánchez-Bernal J., Conejero C., Conejero R.: Recurrent Aphthous Stomatitis. Aftosis oral recidivante. Actas Dermosifiliogr 2020; 111(6): 471–480
- Wypych A., Gadomski A., Matysiak M.: Zapalenia jamy ustnej u dzieci, z uwzględnieniem pacjentów w trakcie terapii przeciwnowotworowej. Nowa Medycyna 2007; 1: 13–17. [dostęp 14.02.2021]
