Urazy jamy ustnej, stres, niedobory składników odżywczych lub choroby przyzębia to jedne z przyczyn powstawania aft na podniebieniu. Te bolesne zmiany utrudniają np. spożywanie pokarmu. Dlatego warto szybko rozpoznać ich objawy i rozpocząć leczenie. Poznaj najczęstsze oznaki aft oraz sposoby radzenia sobie z tymi zmianami.
Spis treści:
- Jak rozpoznać aftę na podniebieniu? Objawy aft
- Jakie są rodzaje aft w jamie ustnej?
- Jakie są przyczyny aft na podniebieniu?
- Jak przebiega leczenie afty na podniebieniu?
- Domowe sposoby na afty
- Afty na podniebieniu – najczęściej zadawane pytania
Jak rozpoznać aftę na podniebieniu? Objawy aft
Afta to rodzaj owrzodzenia w jamie ustnej. Może występować na podniebieniu twardym i miękkim oraz po wewnętrznej stronie policzków, na języku, wargach lub zaatakować dziąsło i okolice gardła. Charakterystyczne dla aft są [1]:
- pieczenie lub mrowienie odczuwalne w jednym konkretnym miejscu przed wykwitem zmiany;
- małe, zwykle okrągłe i płytkie nadżerki (ubytki) w błonie śluzowej;
- otoczenie zmiany czerwoną obwódką;
- duża bolesność nadżerek;
- szare, białe lub żółtawe naloty włóknikowe, które pojawiają się 1-2 dni po wykwicie;
- intensywny rozwój w ciągu 3-4 dni od pojawienia się pierwszych objawów;
- występowanie pojedynczo lub w grupach.
Jakie są rodzaje aft w jamie ustnej?
Afty w jamie ustnej, które powodują dyskomfort można podzielić na kilka rodzajów.
- Afty Mikulicza (afty małe) – są to najczęściej występujące zmiany, które mają zaledwie 3-5 mm średnicy. Goją się szybko i nie pozostawiają blizn [1].
- Afty Suttona (afty duże) – pojawiają się rzadziej, są duże o średnicy powyżej 1 cm. Zmiany są głębokie, otacza je wypukła obwódka zapalna. Goją się długo (powyżej 2 tygodni) i mogą pozostawiać blizny. Bardzo często pojawiają się na podniebieniu miękkim i łuku podniebienno-gardłowym [1].
- Afty Bednara – są to wykwity, które powodują owrzodzenia na podniebieniu u niemowląt i małych dzieci. Najczęściej są skutkiem uszkodzenia delikatnej błony śluzowej [2].
Jakie są przyczyny aft na podniebieniu?
Afty są zazwyczaj efektem miejscowych zaburzeń układu immunologicznego [1]. Do istotnych czynników, które przyczyniają się do ich powstawania, należą także miejscowe urazy mechaniczne. Dochodzi do nich na skutek skaleczenia tkanek np. podczas [1, 3]:
- spożywania posiłku, zwłaszcza twardych, suchych pokarmów;
- zbyt mocnego szczotkowania zębów, używania szczoteczki ze zbyt twardym włosiem lub nieodpowiedniej pasty do zębów (nieodpowiednia higiena jamy ustnej);
- zabiegów stomatologicznych;
- noszenia źle dopasowanej protezy zębowej lub aparatu ortodontycznego, lub nieprawidłowo wykonanych wypełnień (np. nawisy).
Niestety u niektórych osób afty na podniebieniu często lubią nawracać. Wówczas aftowe zapalenie jamy ustnej mogą powodować m.in. niedobory niektórych witamin (witaminy B12 i D oraz kwasu foliowego) lub składników mineralnych (żelaza), zmiany hormonalne, alergie pokarmowe, niewyleczony stan zapalny jamy ustnej i choroby przyzębia, przyjmowane leki oraz stres psychologiczny [2].
Jak przebiega leczenie afty na podniebieniu?
Afta jest zmianą, która zazwyczaj goi się samoistnie w ciągu 14 dni. Jeżeli nadżerki lub owrzodzenia pojawiają się kilka razy w roku, można zastosować dostępny w aptece preparat przeciwzapalny i przeciwbakteryjny [4]. Zastanawiasz się, co na afty kupisz bez recepty? Może to być żel stomatologiczny Sachol na afty u dorosłych [5]. Ma on działanie przeciwbólowe, odkażające miejscowo, pomaga również zmniejszyć uciążliwe pieczenie i ból [5]. Natomiast na afty u dzieci zastosuj wyrób medyczny Sachol Kids, który nie zawiera alkoholu, więc nie powoduje uczucia pieczenia. Ponadto ma przyjemny smak i można go używać u dzieci powyżej 2,5 r.ż. [6].
Domowe sposoby na afty
Afty często nie potrzebują specjalistycznego leczenia. Wystarczą preparaty z apteki, które łagodzą objawy oraz domowe sposoby, które przyspieszą proces gojenia. Naturalne metody wspomagania leczenia aft na podniebieniu to m.in. [1]:
- unikanie spożywania pokarmów i napojów, które mogą podrażniać błonę śluzową np. kwaśnych, słonych, pikantnych, gorących i twardych;
- smarowanie zmian olejkiem z drzewa herbacianego lub żelem z aloesu;
- stosowanie ziołowych płukanek z szałwii, rumianku, łopianu lekarskiego lub roztworu solnego (szklanka wody i pół łyżeczki soli kuchennej);
- uzupełnienie diety o pokarmy bogate w kwas foliowy i pozostałe witaminy z grupy B oraz w żelazo.
Podczas leczenia aft nie wolno pomijać higieny jamy ustnej. Ważne jest delikatne szczotkowanie zębów. Poza tym należy stosować łagodne płyny do płukania jamy ustnej. Jeżeli afty się nie goją pomimo zastosowanego domowego leczenia, mają bardzo duże rozmiary lub utrudniają normalne funkcjonowanie np. jedzenie, picie i mówienie, należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub stomatologiem. Możliwe, że zmiany w jamie ustnej będą wymagały poszerzenia diagnostyki i wykonania dodatkowych badań. Lekarz wówczas zleci te konieczne oraz dobierze odpowiednie leczenie [1].
Afty na podniebieniu – najczęściej zadawane pytania
1. Czy afty są zaraźliwe?
Nie, afty na podniebieniu lub pojawiające się na innej części błony śluzowej jamy ustnej nie są zaraźliwe. Nie można się nimi zarazić, ponieważ nie są efektem zakażenia wirusowego [1].
2. Czym się różnią małe afty od dużych?
Różnica między dużymi aftami i małymi tkwi nie tylko w ich wielkości. Oczywiście małe nadżerki są drobne i mają nie więcej niż kilka milimetrów średnicy, a duże afty są pokaźnych rozmiarów, bo ich średnica przekracza 10 mm. Różnica między tymi zmianami dotyczy także czasu i efektu ich gojenia. W przypadku małych aft nadżerki znikają w ciągu maksymalnie dwóch tygodni i nie pozostawiają po sobie śladu. Natomiast duże afty goją się dłużej niż 14 dni i na miejscu wykwitu może powstać blizna.
3. Czy są produkty na afty w aerozolu?
Tak, w aptekach internetowych lub stacjonarnych można kupić preparaty na afty w aerozolu. Na przykład spray Sachol Fast Effect można stosować na afty i aftowe zapalenie jamy ustnej. Aplikator tego wyrobu medycznego umożliwia precyzyjne podanie środka w zmienione chorobowo miejsce. Można go stosować wygodnie nawet poza domem. Spray działa szybko i skutecznie, łagodzi ból i przyspiesza gojenie się aft [7].
Bibliografia
- Kuźnik M., Afty – przyczyny i leczenie, 2022, witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie (dostęp: 11.03.2025).
- Krawiecka E., Występowanie nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej w aspekcie chorób ogólnoustrojowych oraz niedoborów żelaza, witaminy B12 i witaminy D. Rozprawa doktorska, 2017, witryna internetowa: https://www.wbc.poznan.pl/Content/447775/PDF/index.pdf (dostęp: 11.03.2025).
- Nowak M., Nadżerki i owrzodzenia w jamie ustnej rozpoznanie, leczenie, profilaktyka onkologiczna, 2020, witryna internetowa: https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/nadzerki-i-owrzodzenia-w-jamie-ustnej-rozpoznanie-leczenie-profilaktyka-onkologiczna (dostęp: 11.03.2025).
- Kozłowski Z., Konopka T., Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej, Dental and Medical Problems, 2004, 41, 1, s. 119–123.
- Witryna internetowa: https://sachol.com.pl/sachol/zel-stomatologiczny/
- Witryna internetowa: https://sachol.com.pl/sachol/kids/
- Witryna internetowa: https://sachol.com.pl/sachol/fast-effect/
