Afty na migdałach – przyczyny powstawania i metody radzenia sobie z problemem

Pojęciem afty określa się bolesne nadżerki występujące w obrębie jamy ustnej. Mogą zaatakować dowolny obszar i zlokalizować się na błonach śluzowych policzków, języka, podniebienia, gardła, warg, a także na migdałach¹. Są schorzeniem nawracającym, które powoduje dolegliwości bólowe i obniża komfort życia. Istnieje kilka rodzajów aft oraz metod ich leczenia². Jakie są przyczyny i objawy aft? Jak poradzić sobie z aftami domowymi sposobami? Kiedy należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem? Odpowiadamy!

Afta na migdałach – co to jest i jak wygląda?

Afty są to nadżerki lub owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, które przybierają okrągły lub owalny kształt, po kilku dniach pokrywają się włóknikowym nalotem i otaczają rąbkiem zapalnym oraz czerwoną obwódką. Najczęściej pojawiają się na nierogowaciejącej błonie śluzowej warg i policzków, dolnej powierzchni języka, dziąsłach, podniebieniu miękkim i łukach podniebiennych, a także na dnie jamy ustnej, w okolicy gardła i migdałków. Afty pojawiać się mogą jako pojedyncze lub mnogie zmiany³. Towarzyszyć im mogą objawy takie jak powiększone węzły chłonne, zwykły ból gardła czy opuchlizna jamy ustnej.

Wystąpienie aft na śluzówce jamy ustnej na ok. 24–48 godzin wcześniej poprzedza pojawienie się objawów takich jak pieczenie i mrowienie. Charakterystyczne są nawracające nadżerki, które pojawiają się cyklicznie³.

Przyczyny powstawania aft w jamie ustnej

Afty pojawiają się najczęściej na skutek miejscowych zaburzeń układu immunologiczne. Podejrzewa się ponadto, że pewną rolę w ich rozwoju odgrywają czynniki genetyczne.

Wśród czynników drażniących sprzyjających powstawaniu aft wymienia się m.in.^1,4:

• urazy mechaniczne powstałe w wyniku przygryzania tkanek, skaleczenia podczas spożywania posiłku, jedzenia twardych pokarmów,
• podrażnienia jamy ustnej podczas zbyt intensywnego szczotkowania zębów czy zabiegów stomatologicznych,
• zranienia spowodowane źle dopasowaną protezą zębową lub noszeniem aparatu ortodontycznego,
• zaburzenia hormonalne,
• antygeny wirusowe i bakteryjne,
• alergie pokarmowe,
• stres,
• choroby o podłożu zapalnym,
• spadek odporności organizmu,
• osłabienie i przemęczenie,
• niedobory witamin i minerałów (żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego).

Pojawieniu się aft sprzyja także nieodpowiednia higiena jamy ustnej.

Jakie są rodzaje aft?

Owrzodzenia i nadżerki w jamie ustnej mogą przybrać różną postać. Ze względu na charakter i bolesność wyróżnia się następujące rodzaje aft^1,4:

• małe afty Mikulicza – występują najczęściej, goją się bez powikłań po 7–14 dniach,
• duże afty Suttona – zazwyczaj afty te utrzymują się ok. 6 tygodni, są bardzo bolesne i mogą po nich pozostawać blizny,
• afty opryszczkopodobne – bardzo drobne i liczne zmiany, które goją się do 21 dni, bez komplikacji.

Afty na migdałkach – kiedy udać się do lekarza?

Zazwyczaj afty goją się samoistnie, nawet bez zastosowania leczenia, bez komplikacji, nie pozostawiając blizn. Jeśli nie znikają samoistnie, na ogół wystarczy zastosować leki na owrzodzenia i nadżerki w jamie ustnej, które można kupić w aptece bez recepty, stacjonarnie lub przez internet¹.

Niekiedy jednak przyczyny ich pojawienia są bardziej złożone, przez co afty nie znikają pomimo zastosowania leczenia. Wtedy mogą być objawem poważniejszych problemów ze zdrowiem. Warto skonsultować się z lekarzem w celu wykluczenia chorób przewlekłych. Wskazaniem do konsultacji z lekarzem są także nawracające afty, które pojawiają się częściej niż raz w roku.

Leczenie aft i objawów im towarzyszących

Leczenie aft ma wyłącznie charakter objawowy. Na nadżerki i owrzodzenia w jamie ustnej w postaci aft występujące w obrębie gardła i migdałków najczęściej stosuje się leczenie miejscowe. Gojenie przyspieszać mogą dostępne w aptece bez recepty preparaty w formie żeli, maści, płukanek, sprayów i aerozoli o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym oraz właściwościach odkażających. Wskazane produkty na afty należy nakładać bezpośrednio na zmiany¹.

Substancje zawarte w lekach na afty działają odkażająco i ściągająco, a także znieczulająco i przeciwbólowo¹. Przy regularnym stosowaniu zmniejszają stan zapalny i obrzęk, ustępują także dolegliwości bólowe oraz pieczenie.

Jakie są domowe sposoby na afty?

Afty można leczyć domowymi sposobami, które powinny stanowić wsparcie dla farmakoterapii. Naturalne sposoby na afty, które warto wypróbować, to m.in.¹:

• płukanie jamy ustnej mieszanką wody (pół łyżeczki soli rozpuszczonej w szklance letniej wody),
• smarowanie zmian naturalnym żelem aloesowym,
• nakładanie na afty pasty z sody oczyszczonej,
• stosowanie ziołowych płukanek z rumianku, szałwii lub łopianu lekarskiego,
• smarowanie zmian olejkiem z drzewa herbacianego,
• unikanie jedzenia pokarmów ostrych, kwaśnych, słonych i pikantnych,
• wprowadzanie do codziennej diety pokarmów bogatych w żelazo, wit. B12 i kwas foliowy.

W przypadku aftozy, szczególnie o przewlekłym charakterze, ważne jest także przestrzeganie zasad higieny. Pamiętajmy zatem o regularnym szczotkowaniu zębów przy pomocy odpowiednio dobranej do potrzeb jamy ustnej szczoteczki i pasty do zębów. Ponadto dobrze jest po każdym myciu zębów przepłukać jamę ustną płynem do płukania i oczyścić przestrzenie międzyzębowe np. z pomocą nici dentystycznej.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące aft na migdałach:

1.Jak leczyć afty na migdałach?

Jednym ze skuteczniejszych sposobów na afty na migdałkach jest płukanie gardła specjalnym płynem z apteki lub naparem ziołowym. Pomocne mogą okazać się także środki do stosowania miejscowego o przeciwbólowym i przeciwzapalnym działaniu.

2.Ile trwa afta w gardle?

Czas gojenia się afty zależy w dużej mierze od wielkości zmiany. Małe afty goją się 7–14 dni, natomiast duże 3–4 tygodnie.

Bibliografia:

1. Kuźnik M., Afty – przyczyny i leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie (dostęp: 2022.09.27.)).
2. Szeląg N., Afty – występowanie i leczenie, Praca z pacjentem, 1/2017.
3. Antoniv R., Lipska W., Kęsek B. i in., Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 3, 2014.
4. Tomusiak-Plebanek A., Mikrobiota jamy ustnej w aftach nawracających, Stomatologia po Dyplomie, 2016, 06 (witryna internetowa: https://podyplomie.pl/stomatologia/22436,mikrobiota-jamy-ustnej-w-aftach-nawracajacych (dostęp: 2022.09.27.))