Co na afty? Jak pozbyć się aft z jamy ustnej?

Owrzodzenia aftowe są bardzo bolesne i często utrudniają wykonywanie prostych czynności, takich jak mówienie, jedzenie i picie. Na szczęście zmiany są zazwyczaj łagodne i zwykle nie powodują żadnych większych problemów zdrowotnych poza tym dyskomfortem. Warto jednak zadbać o to, aby szybko pozbyć się ich z jamy ustnej. Jak to zrobić? Podpowiadamy!

Czym są afty w jamie ustnej?

Afty to zazwyczaj małe, okrągłe ranki, które pojawiają się na błonach śluzowych w jamie ustnej u dorosłych i dzieci. Wyglądają jak ubytki w strukturze błony i są otoczone intensywnie czerwoną obwódką. Mogą pojawić się na policzkach, podniebieniu, wargach, gardle, języku lub okolicach pod językiem. Charakterystycznym symptomem zwiastującym wykwit aft jest pieczenie lub mrowienie w miejscu ich wyprysku, które może wystąpić kilka dni wcześniej. Zmiany aftowe zwykle są bardzo bolesne i szybko pokrywają się białawym, żółtym lub szarym nalotem, który świadczy o owrzodzeniu [1].

Jakie są rodzaje owrzodzeń aftowych?

Wygląd zmiany pozwala wyróżnić trzy rodzaje aft [2].

1. Najczęściej występujące małe zmiany, czyli afty Mikulicza (afty małe). Występują pojedynczo lub w małych skupiskach np. jako afty na policzku. Znikają zazwyczaj w ciągu tygodnia lub dwóch bez pozostawiania blizn.
2. Stanowiące około 10% przypadków duże nadżerki o średnicy powyżej 1 cm, czyli afty Suttona, afty duże. Ich obecność powoduje duży ból. Kiedy pojawia się np. taka afta na języku, dodatkowo utrudnia przeżuwanie pokarmów i mówienie. Zazwyczaj po zagojeniu pozostawiają po sobie blizny.
3. Niewielkie, bo o średnicy 1-3 mm, ale pojawiające się w dużych skupiskach afty opryszczkopodobne, które goją się bez bliznowacenia. Licznie występują jako afty na dziąsłach lub podniebieniu twardym.

Jakie są główne przyczyny powstawania aft?

By pozbyć się aft, trzeba przede wszystkim poznać przyczyny ich powstawania. Co powoduje dokuczliwe zmiany? Oto kilka możliwych powodów [1].

• Urazy mechaniczne w jamie ustnej. Może to być przygryzienie błony śluzowej, jej skaleczenie przez spożywanie twardych pokarmów, źle dobrany aparat ortodontyczny lub niedopasowaną protezę, używanie zbyt twardej szczoteczki do mycia zębów itp.
• Osłabiona odporność organizmu lub infekcja.
• Przemęczenie i silny stres.
• Niedobory witamin z grupy B (witaminy B12 i kwasu foliowego) i składników mineralnych, zwłaszcza żelaza i cynku.

Do innych powodów występowania aft, zwłaszcza tych nawracających, zaliczają się m.in. alergie pokarmowe, nieleczone ubytki próchnicowe, zakażenia Helicobacter pylori, wirusem opryszczki zwykłej, różyczki lub choroby ogólnoustrojowe np. choroba Leśniowskiego-Crohna [2,3].

Co pomaga na afty? Leczenie

Większość aft utrzymuje się średnio od jednego do dwóch tygodni i zwykle goi się bez pozostawiania blizny. Najdłużej goją się afty, które pojawiają się w miejscach stałego kontaktu z zębami lub jedzeniem i ulegają powtarzającym się w ciągu dnia urazom. Takie zmiany mogą pozostawić blizny, zwłaszcza gdy nie będą leczone. Na afty pomagają dostępne w aptekach preparaty w formie aerozoli, żeli i maści [1].

Dobrze dobrany produkt leczniczy, taki jak przeciwzapalny żel stomatologiczny Sachol, może przyspieszać gojenie się zmian zmniejsza obrzęk i działa przeciwbólowo. Substancje zawarte w tym preparacie wspomagają leczenie aft i zapalenia przyzębia. Działają odkażająco, ściągająco, znieczulająco na uszkodzone tkanki oraz łagodzą ból w miejscu pojawienia się afty [4].

Jak złagodzić afty w jamie ustnej? Domowe sposoby

Aby złagodzić stan zapalny i przyspieszyć proces gojenia aft, można zastosować również domowe środki. Na bolesne nadżerki pomoże ziołowa płukanka. Wystarczy przygotować napar z szałwii, łopianu lekarskiego lub rumianku i płukać nim kilka razy dziennie jamę ustną. Pomocne jest także płukanie wodą z solą kuchenną. Taki roztwór należy przygotować w proporcji 2:1. Afty na błonie śluzowej jamy ustnej można smarować organicznym olejkiem herbacianym, olejkiem goździkowym lub naturalnym żelem z aloesu [1].

Kiedy iść z aftami do lekarza?

W cięższych przypadkach, kiedy domowe metody leczenia aft zawodzą, pomóc może tylko dentysta. Konsultację ze stomatologiem należy rozważyć w przypadku [1, 3]:

• gdy afta jest wyjątkowo duża i utrudnia mówienie lub jedzenie;
• kiedy zmiany mają charakter nawracający, a nowe owrzodzenia pojawiają się wkrótce po zagojeniu pierwszych;
• gdy gojenie się aft trwa dłużej niż trzy tygodnie;
• towarzyszenia aftom oznak infekcji;
• gdy występują objawy ogólnoustrojowe, czyli gorączka, zmęczenie, złe samopoczucie, spadek masy ciała, utrata apetytu lub jakikolwiek inny objaw sugerujący obecność choroby stojącej za aftami.

W takich przypadkach konieczne jest ustalenie przyczyny pojawiających się zmian oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Leczenie aft jamy ustnej – najczęściej zadawane pytania

1. Co można jeść przy aftach?

Produkty spożywcze, które są twarde, trudne do pogryzienia oraz potrawy, które mają słony, kwaśny lub pikantny smak mogą podrażniać afty. Dlatego w czasie występowania zmian zapalnych zaleca się łagodną, lekką dietą z produktami bogatymi w żelazo, kwas foliowy oraz witaminy z grupy B.

2. Jak myć zęby przy aftach?

Czasami owrzodzenia aftowe zlokalizowane są w takich miejsca, że wykonanie czynności higienizacyjnych jest wręcz niemożliwe z powodu dotkliwego bólu. Nie można jednak rezygnować z utrzymania codziennej higieny jamy ustnej nawet przy aktywnych zmianach zapalnych. W czasie stanu zapalnego można ograniczyć się jedynie do  płukania ust antyseptycznym, łagodnym płynem. Taki środek dobrze oczyszcza i hamuje rozwój bakterii w jamie ustnej.

3. Czy palenie papierosów powoduje afty?

Zarówno palenie papierosów, jak i picie alkoholu to zachowania zwiększające ryzyko powstawania aft w jamie ustnej. Innymi czynnikami, które wpływają na predyspozycje do pojawienia się zmian, są np. silny stres, jedzenie w nadmiarze słodyczy, zbyt mała ilość snu, a także u kobiet zmiany hormonalne w trakcie cyklu menstruacyjnego.

Bibliografia:

1. Kuźnik M., Afty – przyczyny i leczenie, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie (dostęp: 04.09.2024)).
2. Przegląd Pediatryczny, Owrzodzenia aftowe, 2014 (witryna internetowa: https://przegladpediatryczny.pl/a1353/Owrzodzenia-aftowe.html (dostęp: 04.09.2024)).
3. Nowak M., Afty nawracające – diagnostyka, różnicowanie i leczenie, 2019 (witryna internetowa: https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/afty-nawracajace-diagnostyka-roznicowanie-i-leczenie (dostęp: 04.09.2024)).
4. Witryna internetowa: https://sachol.com.pl/