Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – skąd się bierze i jak je wyleczyć?

Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci ma taki sam przebieg, jak w przypadku aftowego zapalenia jamy ustnej u dorosłych. Zarówno przyczyny występowania nadżerek, jak i ich objawy są takie same – owrzodzenia są bolesne i przeszkadzają w codziennym, sprawnym funkcjonowaniu. Jak rozpoznać afty u dzieci? Co je wywołuje? W jaki sposób je leczyć?

Spis treści:

1. 1. Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – czym jest?
   2. Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – najczęstsze przyczyny
   3. Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – jak wyglądają nadżerki?
   4. Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – co stosować? Leczenie
   5. Sachol żel na afty – jak stosować go u dzieci?

Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – czym jest?

Aftowe zapalenie jamy ustnej wiąże się z obecnością bolesnych nadżerek. Aftowe zapalenie jamy ustnej to nic innego, jak stan zapalny powstający na skutek podrażnienia śluzówki jamy ustnej¹

Częstą przyczyną tej dolegliwości jest kontakt z brudem – brak odpowiedniej higieny jamy ustnej, jedzenie brudnymi rękoma czy niemycie warzyw/owoców przed spożyciem². Dlatego też aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci jest tak powszechne – maluchy nie dbają o higienę i nie mają świadomości jej znaczenia.

Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – najczęstsze przyczyny

W przypadku aftowego zapalenia jamy ustnej obserwuje się tendencję do nawracania – jeśli już raz wystąpiła afta, to ryzyko jej ponownego rozwoju jest zdecydowanie większe. Skłonność do częstego pojawiania się owrzodzeń w jamie ustnej określa się jako nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej (Recurrent Apthous Stomatitis³

Niska odporność

Nawracające afty u dziecka mogą mieć swoje źródło m.in. w osłabionej odporności. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn, prowadzących do wystąpienia owrzodzeń w jamie ustnej, np. aft³.

Niska odporność ułatwia wnikanie patogenów do organizmu oraz sprzyja występowaniu stanu zapalnego. Dlatego też afty u dziecka bardzo często można zaobserwować w okresach obniżonej odporności, np. jesienią.

Stres

Inną przyczyną pojawiania się aft jest stres¹. Co istotne, sam w sobie nie wpływa on bezpośrednio na skłonność do występowania owrzodzeń.

Prowadzi on do upośledzenia odporności i osłabienia odpowiedzi immunologicznej, czyli wpływa bezpośrednio na poziom odporności całego organizmu. Dlatego też obecność afty w okresie zwiększonego stresu u dziecka, np. przy nauce do sprawdzianów, jest bardzo prawdopodobna.

Brud i brak higieny

Trzecią, najczęstszą przyczyną wywołującą aftowe zapalenie jamy ustnej u dziecka jest kontakt z brudem³. Dzieciom trudno zachować higienę, często jedzą brudnymi rączkami bądź wkładają do buzi różne przedmioty w trakcie zabaw i eksplorowania świata.

To sprawia, że patogeny z łatwością wnikają do jamy ustnej i powodują podrażnienie błony śluzowej. Występowaniu aft sprzyja nie tylko jedzenie brudnymi rękoma, ale również spożywanie niemytych owoców i warzyw czy brak podstawowej higieny jamy ustnej, np. nieregularne mycie zębów³.

 

Pozostałe czynniki zwiększające ryzyko aftowego zapalenia jamy ustnej u dzieci, to³:

• niedobory żywieniowe, zwłaszcza w zakresie takich substancji jak żelazo, kwas foliowy czy witamina B12. Dieta dzieci często jest bardzo ograniczona, co zwiększa ryzyko niedoborów. Warto na co dzień zwracać uwagę, aby dostarczać dziecku pełnowartościowych posiłków;
• zaburzenia gospodarki hormonalnej – dotyczy zwłaszcza dzieci w okresie dojrzewania;
• urazy mechaniczne, spowodowane np. zbyt intensywnym szczotkowaniem zębów lub powstające na skutek otarć pod wpływem aparatu ortodontycznego;
• kontakt z substancjami drażniącymi, obecnymi np. w paście do zębów.

Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci może być spowodowane także obecnością chorób ogólnoustrojowych, np. choroby Leśniowskiego-Crohna czy celiakii³.

Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – jak wyglądają nadżerki?

Aftowe zapalenie jamy ustnej wiąże się z obecnością bolesnych nadżerek. Zwykle występują one pojedynczo, choć zdarza się, że tworzą nieco większe skupiska. Afty mają okrągły kształt i pokryte są białym nalotem. Dookoła nich tworzy się zaczerwieniona obwódka.

Najczęstszym rodzajem aft są tzw. afty małe – niewielki nadżerki, osiągające rozmiary do 10 mm. Afty te są bardzo bolesne, mają jednak zdolność do samogojenia się. Zwykle znikają w przeciągu 7–14 dni, nie pozostawiając po sobie śladu⁴.

Nieco rzadziej występują afty duże. Odznaczają się one znacznie większym rozmiarem – od 10 mm do 20. Są bolesne, a proces ich gojenia się trwa ok. 2 tygodnie, pozostawiają po sobie bliznę. Afty duże przyczyniają się do znacznego utrudnienia w funkcjonowaniu – pogarszają samopoczucie oraz utrudniają przełykanie pokarmu⁴. Dlatego też dziecko w tym okresie może być bardziej rozdrażnione i mieć niski apetyt.

Aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – co stosować? Leczenie

Wszelkie zmiany aftowe leczy się, przede wszystkim stosując miejscowo odpowiednie preparaty, takie jak np. Sachol Aftigel. Preparat ma postać żelu, który po wchłonięciu się w śluzówkę zabezpiecza owrzodzenie przed kontaktem z czynnikami drażniącymi, co sprzyja efektywniejszemu gojeniu się nadżerki. Żel posiada składniki przeciwbólowe, dzięki czemu przynosi ulgę dziecku w przykrych dolegliwościach. ⁵

Sachol na afty w swoim składzie posiada:

• salicylan choliny – substancja ta ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Dzięki temu Sachol zmniejsza stan zapalny i łagodzi ognisko aftowego zapalenia jamy. Działanie przeciwbólowe przynosi ukojenie i ulgę przy dolegliwościach, towarzyszących nadżerce;
• chlorek cetalkoniowy – wzmacnia działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe żelu, dzięki czemu preparat skuteczniej wspomaga gojenie afty.

Żel Sachol zawiera również olejek anyżowy – jest substancją dodatkową, a jego działanie polega przede wszystkim na odkażaniu, co ogranicza ryzyko dalszego rozwoju nadżerki. W jego składzie obecny jest również etanol o działaniu bakteriobójczym.⁵

Sachol żel na afty – jak stosować go u dzieci?

Żel Sachol należy stosować 2–3 razy na dobę. Preparat należy wmasować bezpośrednio w aftę, a po jego aplikacji należy powstrzymać się od jedzenia i picia przez ok. 30 minut. Jest to czas, w którym składniki aktywne zaczynają tworzyć warstwę ochronną na afcie oraz stopniowo wnikać w warstwy śluzówki jamy ustnej.

 

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

 

Bibliografia:

1. Tomusiak-Plebanek A., Mikrobiota jamy ustnej w aftach nawracających, Stomatologia po Dyplomie, 2016, dostęp: 10.10.2021.
2. Durska G., Przyczyny nawracających aft, Medycyna Praktyczna, dostęp: 9.10.2021.
3. Krawiecka E., Występowanie nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej w aspekcie chorób ogólnoustrojowych oraz niedoborów żelaza, witaminy B12 i witaminy D, Rozprawa doktorska, Klinika Gerostomatologii i Patologii Jamy Ustnej Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań, 2017.
4. Antoniv R. i inni, Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 3, 2014.
5. Sachol Żel stomatologiczny, Charakterystyka Produktu Leczniczego, dostęp 30.03.2020