Nawet 50% populacji cierpi na nawracające afty (ang. recurrent aphthous stomatitis – RAS). Bolesne nadżerki w jamie ustnej występują częściej u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, u których mogą przybierać wygląd uporczywych pleśniawek. Mogą pojawić się także u osób dorosłych, z nieznaczną przewagą wśród kobiet. Są przyczyną silnych dolegliwości bólowych, dlatego warto wybrać odpowiedni produkt na afty, który złagodzi objawy i przyspieszy gojenie [1]. Na co zwrócić uwagę przy wyborze? Podpowiadamy!
Aftowe zapalenie jamy ustnej – co to za dolegliwość?
Błona śluzowa jamy ustnej narażona jest na wiele infekcji oraz powstawanie bolesnych zmian w postaci nadżerek lub owrzodzeń. Wynika to ze środowiska panującego w jamie ustnej. Kiedy jego mikrobiom zostanie zaburzony, dojdzie do nagromadzenia bakterii, wówczas może pojawić się stan zapalny śluzówki znany jako aftowe zapalenie jamy ustnej [2].
W wyniku tej choroby powstają niewielkie owrzodzenia, które mogą pojawić się praktycznie w każdej części jamy ustnej: na języku, wargach, dziąsłach, gardle, języczku, policzku itp. Przypominają okrągłe lub owalne, białawe wrzody z czerwonawymi krawędziami. Mogą być pojedyncze lub wielokrotne, małe lub duże. Zmiany są bardzo bolesne i często utrudniają wykonywanie prostych czynności. Na przykład, gdy pojawią się afty na języku, ich wystąpienie czasami uniemożliwia mówienie i jedzenie. Na szczęście zmiany są łagodne i zwykle nie powodują większych problemów poza tym dyskomfortem, który można złagodzić odpowiednimi preparatami na afty [3].
Klasyfikacja aft i ich objawy
Zanim wykwit da o sobie znać w jamie ustnej pacjenta, w miejscu jego wystąpienia przez dobę lub dwie można odczuwać pieczenie i mrowienie. Następnie pojawia się czerwona plama lub plamki, którym towarzyszą dolegliwości bólowe i które pokrywają się białym nalotem [3].
Wygląd zmiany pozwala wyróżnić trzy rodzaje aft [3].
- Afty Mikulicza, czyli małe zmiany, które nie przekraczają 1 cm. Mogą występować pojedynczo lub w małych skupiskach. Goją się po 7-14 dniach bez pozostawiania blizn.
- Afty Suttona, czyli duże nadżerki o średnicy powyżej 10 mm. Są bardzo bolesne, utrudniają mówienie i spożywanie pokarmów. Czasami towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych, osłabienie, zmęczenie i gorączka.
- Afty opryszczkopodobne, czyli takie, które tworzą duże skupisko i mają zaledwie 1-2 mm średnicy. Atakują głównie przyzębie i podniebienie twarde.
Warto podkreślić, że aftowe zapalenie jamy ustnej u dzieci i u dorosłych zwykle przebiega z małymi wykwitami. Afty duże i zmiany opryszczkopodobne pojawiają się stosunkowo rzadko.
Dlaczego afty w jamie ustnej powracają?
Zmiany aftowe nie są zaraźliwe, ale ich przyczyny nie są do końca poznane. Wydaje się, że nawracające afty jamy ustnej są spowodowane brakiem równowagi w układzie odpornościowym, która prowadzi do nasilenia procesu prozapalnego lub stosunkowo słabej odpowiedzi przeciwzapalnej. Mogą to być na przykład infekcje wirusowe [1].
Niektóre ze znanych czynników wywołujących pojawienie się afty obejmują m.in. [1, 3]:
- efekt drobnego urazu, taki jak przypadkowe przygryzienie wargi;
- stres psychiczny;
- przemęczenie i zbyt mało snu;
- refluks żołądkowo-przełykowy;
- dym papierosowy;
- zmiany hormonalne podczas cyklu menstruacyjnego;
- niedobory witamin i minerałów, takich jak witamina B12, witamina C, cynk, żelazo czy kwas foliowy;
- przyjmowanie niektórych leków;
- nietolerancje pokarmowe;
- alergie;
- nieleczone ubytki próchnicowe, nawisające lub chropowate wypełnienia zębów;
- noszenie aparatów ortodontycznych (zwłaszcza stałych);
- wady zgryzu;
- nieodpowiednia higiena jamy ustnej (np. zbyt mocne szczotkowanie zębów).
Nawracające afty u dzieci mogą być związane z wadami zgryzu, przygryzaniem warg lub policzków, obgryzaniem paznokci, wkładaniem brudnych palców do buzi lub gryzieniem ciał obcych (kredki, zabawki itp.) [1].
Jak się leczy afty w obrębie jamy ustnej? Domowe sposoby
Afty to niewielkie nadżerki, które sprawiają wiele dolegliwości bólowych. W czasie leczenia zmian zapalnych na błonach śluzowych należy przede wszystkim zadbać o odpowiedni stan higieny w obrębie jamy ustnej. Ze względu na ból i charakter zmian nie zawsze możliwe jest szczotkowanie zębów. Dlatego w celu przeprowadzenia zabiegów higienizacyjnych w czasie stanu zapalnego, można wykorzystać antyseptyczny płyn do płukania jamy ustnej, który oczyszcza i zmniejsza ilość bakterii [2].
Trzeba również sprawdzić, co jest przyczyną zakażenia. Może to być uraz mechaniczny spowodowany noszeniem protezy lub aparatu ortodontycznego albo próchnica lub zgromadzenie się kamienia nazębnego. Wówczas warto udać się do stomatologa. Zastanawiasz się jeszcze, co na afty znajdziesz w domu? W leczeniu zmian pomagają [4]:
- naturalny żel aloesowy;
- olejek herbaciany;
- płukanki ziołowe z szałwii, rumianku, łopianu lekarskiego lub wody i soli kuchennej (proporcja 2:1);
- dieta uboga w ostre i kwaśne potrawy, ale bogata w witaminy z grupy B oraz żelazo i kwas foliowy.
Skuteczny lek na afty – co wybrać?
Przy stanach zapalnych jamy ustnej i aftach należy sięgnąć po preparat, który nie tylko pomoże łagodzić dolegliwości bólowe, ale też będzie działał przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie [2]. Ważne jest, by nie powodował uczucia pieczenia, był wygodny w aplikacji i łatwo dostępny do kupienia.
Sachol to stomatologiczny żel na afty u dorosłych o działaniu przeciwbólowym, zmniejszającym pieczenie i bolesne objawy oraz korzystnie wpływającym na gojenie uszkodzonej błony śluzowej. Na afty u dziecka polecamy Sachol Kids, który nie zawiera alkoholu, ma przyjemny smak i można stosować u maluchów powyżej 2,5 r.ż. Wygodę i higienę stosowania, także poza domem zapewniają preparaty na afty i pleśniawki w aerozolu. Na przykład spray na afty i aftowe zapalenie jamy ustnej Sachol Fast Effect działa szybko i skutecznie. Wszystkie te preparaty można kupić w aptece internetowej lub stacjonarnej bez recepty.
Jeżeli afty, pleśniawki i stany zapalne jamy ustnej są naprawdę duże, towarzyszą im infekcje, choroby zębów, objawy ogólnoustrojowe, a do tego utrzymują się bez zmian przez ponad trzy tygodnie, należy skonsultować się z lekarzem. Żel lub maść wówczas mogą nie wystarczyć i dopiero antybiotyk na afty zapewnia ulgę w chorobie.
Najczęściej zadawane pytania
Ile czasu goją się afty?
Afty małe w obszarze jamy ustnej znikają przeważnie w ciągu 7-14 dni. Duże zmiany goją się dłużej, nawet ponad dwa tygodnie.
Co na afty u dorosłych?
Dorośli mogą sięgnąć po maść na afty lub żel do jamy ustnej bez recepty. Polecamy produkt leczniczy Sachol żel stomatologiczny, którego niewielką ilość nanosi się na zmienione chorobowo miejsce i wciera przez 2 minuty.
Jakie leki na afty u dzieci?
W przypadku dzieci sprawdzą się leki na afty i pleśniawki o łagodnym składzie bez alkoholu i przyjemnym smaku. Żel Sachol Kids szybko zmniejsza ból, przyspiesza gojenie owrzodzenia i do tego można go wygodnie i precyzyjnie podawać dzięki tubce z aplikatorem.
Bibliografia:
[1] Nowak M., Afty nawracające – diagnostyka, różnicowanie i leczenie, 2019 (witryna internetowa: https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/afty-nawracajace-diagnostyka-roznicowanie-i-leczenie (dostęp: 29.08.2023)).
[2] Kozłowski Z., Konopka T., Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej, Dental and Medical Problems, 2004, 41, 1, s. 119–123.
[3] Antoniv R. i inni, Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 3/2014, s. 142-146.
[4] Kuźnik M., Afty – przyczyny i leczenie, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie (dostęp: 29.08.2023)).
